Exercise One

He mahi aroā

Kei te wāhanga tuatahi o Te Kōhure ētahi atu kōrero e hāngai ana ki te Kīngitanga. Kei te mutunga hoki o taua wāhanga ētahi atu pukapuka hei pānuitanga māu e pā ana ki te Kīngitanga.

Kimihia ngā kupu Māori kei roto i ngā kōrero nei e ōrite ana ki ngā kupu kua rārangitia e whai ake ana.

Tērā e takoto rā te riu o Waikato, e hahae tonu ana i te puku o te motu, ā, tuakina rawatia atu kei Te Tai Hauāuru. Ko Te Heuheu i Tongariro te mātāpuna, kei reira pea te toka i patukia e te taniwha i pipī mai ai ko Waikato. Ka ngaki mai i waenganui o Taupō, ka tītaha mai i a Te Arawa, kātahi ka kōpikopiko, ka whati, ka mārō, ka whakawiri, ka miri i te whenua, i te rākau me te kohikohi haere i ngā awa ririki, i ngā awa nunui i ngā rukenga o ngā repo. Tae rawa ake ki Ngāruawāhia ka tomo mai a Waipā, nā reira nei i whakahiato mai ngā wairere o ngā whāwhārua o Maniapoto. Ka hui rāua, ka poka i Taupiri, ā, ka mārō te whai ki Tāmaki – Tāmaki-makau-rau – Ehara! Ka whakahokia mai e te whenua, ā, pākaru kē atu ana ki ngā one kirikiri o Te Tai Hauāuru. Mō konei te kupu nei, ‘Waikato taniwha rau! He piko he taniwha, he piko he taniwha!’ arā, tētahi aronga o taua kupu, kei ngā mana tangata ia tōna tino taunga. Ka pae i te taha o te awa nei ko Ngāti Raukawa tae atu ki Maunga-tautari. I konā ki te takiwā atu o Ngāruawāhia ko Ngāti Hauā, te iwi o Te Waharoa: ka takoto atu i konā ki te moana atu, anā ko Waikato. He maha ngā wehewehenga i roto.

Don’t forget to use commas, question marks, and fullstops and macrons where appropriate (ā,ē,ī,ō, and ū).

hikuwai

mapi

iti

whakaemi

ipurangi

rohe

whakarauika

tūtaki

whakamārama

tōtika