Exercise One

More about nō te, nā te and i te

Nā ngā rapirapitanga o te tītī ka mōhio ai rāua kei hea ngā manu
More about nō te, nā te and i te

Kua tūtaki kē koe i te whakamahinga o ēnei tūmomo kupu, kei te whārangi 123-124 o Te Pihinga ngā whakamāramatanga mō te whakamahinga o ngā kupu ‘nō te’ me te ‘i te’ hei kōrero mō ngā āhuatanga kua oti kē, e ai ki te reo Pākehā ko te when.

Tirohia ngā rerenga kōrero e whai ake nei.

Hei tauira:

Nā te haerenga mai o tōku pāpā, ka oti ai te whare.
When my dad father arrived, the house was finished.

Nā te haerenga mai a tōku pāpā, ka oti ai te whare.
When my dad father arrived, the house was finished.

Nā te putanga atu o te kiore, ka tau ngā wāhine.
When the mouse left, the women calmed down.

Nā te putanga atu a te kiore, ka tau ngā wāhine.
When the mouse left, the women calmed down.

I te kitenga tuatahi, atu i te kupu ‘a’ me te kupu ‘o’, he ōrite te whakamāramatanga Pākehā mō ia rerenga kōrero. Ko te rerekētanga ka kitea i roto i whakamahinga o te ‘a’ me te ‘o’.

Mehemea koe ka whakamahi i te kupu ‘a’ ko te tūingoa e whai ana i te ‘a’ te mea nui i roto i te rerenga kōrero, arā, ko ‘tōku pāpā’ me ‘te kiore’ tērā.

Mehemea koe ka whakamahi i te kupu ‘o’ ko te mahi kē te mea nui o te rerenga kōrero, arā, te ‘haerenga’ me te ‘putanga’.

He whakamārama, he tauira atu anō kei te whārangi 178-179 o Te Māhuri.

Kei wareware i a koe ngā piko, ngā tohu pātai, ngā ira kati me ngā tohutō i ngā wāhi e tika ana.

Nā te wehenga

te māhita, ka tākaro ngā tamariki.

Nā te hokinga

te kurī, ka harikoa te kaitukureta.

Nā te haerenga mai

tōna whāea, ka reka ngā kai.

Nā te matenga

te koroua, ka pōuri te hau kāinga.

Nā te patunga

te poaka, ka whai kai ai te hunga rawakore.

Nā te whiunga

te kaimahi, ka pai haere ngā raru i te wāhi mahi.

Nā te haerenga mai

te pirihimana, ka oma atu te nanakia.

Nā te kainga

te parāoa, ka kī ngā puku.